Lider idealny a inteligencja emocjonalna

Kogo mamy na myśli wyobrażając sobie lidera idealnego?

Możemy wyobrazić sobie szefa, który nigdy nie traci energii i zapału bez względu na burze i zawirowania, które dzieją się dookoła niego. Kogoś kto pięknie przemawia do swojego zespołu budząc zaufanie i motywując go do ponadprzeciętnej pracy. A może wreszcie kogoś kto po prostu sprawia, że jego podwładni czują, że są we właściwym miejscu o właściwym czasie.

Wszystkie te cechy opisują osobę o wysokim stopniu inteligencji emocjonalnej. To ona jest kluczowa aby przewodzenie zespołowi było efektywne.

Czym jest inteligencja emocjonalna?

Inteligencja emocjonalna jest zdolnością do rozumienia własnych emocji i zarządzania nimi oraz emocjami ludzi w naszym otoczeniu. Osoby obdarzone wysokim poziomem inteligencji emocjonalnej prawidłowo rozpoznają swoje uczucia, wiedzą co one oznaczają dla nich samych oraz jak mogą wpływać na innych.

Zdolność kontroli emocji jest dla lidera kluczową umiejętnością. Kto lepiej zarządza zespołem, ktoś kto w obliczu stresu krzyczy na swój zespół, czy ktoś kto kontroluje siebie i umie uspokoić zespół ludzi z nim współpracujący?

Przełomowe badania na temat inteligencji emocjonalnej poczynił znany amerykański psycholog Daniel Goleman. Zgodnie z jego teorią opisano pięć podstawowych elementów składających się na inteligencję emocjonalną. Są to:

  1. Samoświadomość
  2. Samokontrola
  3. Motywacja
  4. Empatia
  5. Umiejętności społeczne

Im lepiej jako przełożony radzisz sobie z powyżej wymienionymi obszarami, tym lepszym jesteś liderem. Warto zatem głębiej przyjrzeć się poszczególnym obszarom i zastanowić się jak te umiejętności rozwijać. Warto jednak podkreślić, że rozwój cech opisanych terminem inteligencji emocjonalnej jest, podobnie jak w przypadku rozwoju innych miękkich umiejętności, procesem długotrwałym, wymagającym jednocześnie ogromnej koncentracji i samokontroli.

  1. Samoświadomość

Jeżeli jesteś świadomy samego siebie to umiesz zidentyfikować własne uczucia. Równocześnie masz świadomość tego jak przeżywane przez ciebie w danej chwili emocje wpływają na ludzi w twoim otoczeniu. Samoświadomość w przypadku lidera to także świadomość własnych silnych i słabych stron oraz pokora względem tych drugich.

Zatem jakie są możliwości rozwoju w tym obszarze?

  • Zwolnij. W chwili gdy przeżywasz złość bądź inne silne emocje postaraj się zwolnić odrobinę i przeanalizować swoje emocje. Pamiętaj, że bez względu na to jaka jest sytuacja tylko od ciebie zależy jaka będzie twoja reakcja na nią.
  • Spisz swoje myśli. Warto poświęcić kilka chwil, żeby przelać na papier własne myśli i emocje. Słowa pisane mają dużo większą siłę przekazu. W ten sposób możesz szybko podnieść poziom swojej samoświadomości.

W najgorszym wypadku, kiedy czujesz ogromne wzburzenie, tak duże, że o niczym innym nie myślisz jak wykrzyczenie komuś swojej złości bądź napisanie bardzo ostrego listu, po prostu zrób to. Usiądź i spisz swoje myśli, a następnie schowaj ten list albo zapisz maila. Następnego dnia wróć do niego, a sam zdasz sobie sprawę z tego, że sytuacja nie była warta twojego stresu.

  1. Samokontrola

Liderzy, którzy mają zdolność kontroli swoich zachowań, rzadko otwarcie atakują innych i podejmują decyzje pod wypływem emocji. Samokontrola sprowadza się do powstrzymywania się od podejmowania decyzji lub działań w afekcie. Zdaniem Golemana ta cecha mówi także o zdolności lidera do elastyczności oraz poczucia odpowiedzialności względem innych.

Rozwój samokontroli:

  • Praktykuj spokój. Gdy następnym razem znajdziesz się w stanie wzburzenia przywołaj myśl o tym, że są to wyłącznie chwilowe emocje i staraj się być bardzo świadomy tego jak działasz. Staraj się obserwować czy krzyczysz albo podnosisz głos na ludzi w swoim otoczeniu. Przenieś swoje negatywne myśli na papier. Zwykle tyle wystarczy, aby emocje opadły. Podrzyj to co napisałeś i wyrzuć zanim komuś pokażesz.
  • Powstrzymaj się od przedwczesnego wygłaszania opinii. Jeżeli masz tendencje do obwiniania innych w przypadku gdy coś idzie źle, powstrzymaj się. Miej odwagę oficjalnie przyznać się do pochopnych osądów i przeproś. Jeżeli umiesz się przyznać do błędu, szybko zyskasz respekt otoczenia.
  • Oddychaj głęboko. Badania naukowe pokazują, że umiejętność spokojnego i głębokiego oddychania, także tego wymuszonego, ma zbawienny wpływ na gospodarkę hormonalną w naszym organizmie. Gdy w przypadku silnego stresu jesteś w stanie odsunąć się na chwilę od oka cyklonu i odetchnąć klika razy głęboko zatrzymując natłok myśli, z całą pewnością łatwiej ci będzie kontrolować swoje zachowanie w dalszej części pracy.
  1. Motywacja

Wewnętrznie zmotywowany lider systematycznie zmierza w kierunku wyznaczonego celu, a jego działania cechuje niezwykle wysoki standard pracy.

Zatem jak można pracować nad własną motywacją?

  • Odpowiedz sobie na pytanie dlaczego wykonujesz swoją pracę. Z biegiem lat, ciężarem zadań i odpowiedzialności łatwo jest zapomnieć co doceniamy w naszej pracy. Znajdź chwilę, żeby odpowiedzieć sobie na pytanie, dlaczego starałeś się o tą pracę. Zastosuj metodę 5W (5 Why) aby zidentyfikować przyczynę problemu. Jeśli uda ci się odnaleźć przyczyny spadku motywacji, łatwiej będzie ci wrócić na dobrą drogę.
  • Sprawdź gdzie jesteś. Odpowiedz sobie na pytanie, czy faktycznie chcesz przewodzić innym. Jeżeli nie umiesz sobie odpowiedzieć sam na to pytanie, być może warto sięgnąć po dostępne w tym zakresie narzędzia diagnostyczne np. w postaci testów.
  • Poszukaj motywacji pozytywnej. Liderzy zwykle są zmotywowani pozytywnie. Bez względu na okoliczności jakie ich otaczają konieczna jest wiara w pozytywne zakończenie. Nastawienie lidera może okazać się determinantą sukcesu.

Zawsze gdy stoi przed tobą duże i trudne wyzwanie albo nawet perspektywa porażki postaraj się znaleźć w tym wydarzeniu pozytywne strony. To może być nawet coś błahego jak nowy kontakt lub dobra lekcja życiowa. W ujęciu długoterminowym owoce tych częstokroć małych korzyści bywają ogromne.

  1. Empatia

Wysoki poziom empatii jest dla lidera kluczowym parametrem sukcesu w zakresie zarządzania zespołem. Empatyczny lider potrafi wyobrazić sobie siebie w cudzych butach. Umiejętność postrzegania świata oczyma współpracownika to początek pracy nad jego rozwojem, który można kontynuować poprzez pozytywny sposób motywowania go oraz właściwie dobrane wyzwania. Odpowiedni poziom empatii jest także niezbędny, aby informacja zwrotna dostarczana współpracownikom była dobrze dopasowana.

Prawdziwy szacunek i lojalność zespołu można wybudować tylko wtedy gdy w sposób szczery dba się o innych członków zespołu.

Jak rozwijać w sobie empatię?

  • Postaw się w czyimś położeniu. Łatwo jest obronić własne stanowisko, ale warto zadać sobie trud i popatrzeć na sytuację oczyma innych. Nie jest to proste zadanie, bo perspektywa lidera jest często zupełnie odmienna, tak w ramach jego zawodowych, jak i prywatnych uwarunkowań, niemniej jednak tego typu zabiegi są wartościowe.
  • Zwracaj uwagę na mowę ciała. Mało jest osób, które mają potrafią ukryć sygnały, jakie wysyła ciało. Odgradzamy się od innych splatając ręce, przełykamy ślinę, gdy jesteśmy zdenerwowani albo żywo machamy rękoma, gdy jesteśmy podekscytowani. Lider, który umie czytać mowę ciała posiada dobre narzędzie do odczytywania prawdziwych emocji, co pozwala prawidłowo reagować w większej liczbie sytuacji.
  • Odpowiadaj na uczucia. Jeżeli jesteś zmuszony kolejny raz prosić swoich pracowników o dodatkowy wysiłek, to okaż im wyrozumiałość. Zawód i zmęczenie to ludzkie uczucia, które dość często towarzyszą ludziom w pracy. Jeżeli przełożony je dostrzega i potrafi na nie prawidłowo reagować, to wzmacnia się jego autorytet.

Umiejętności społeczne

Liderzy, których umiejętności społeczne są dobrze rozwinięte mają zdolność efektywnego komunikowania się. Dobra komunikacja to z jednej strony umiejętność przedstawiania informacji, ale, co równie ważne, to także umiejętność aktywnego słuchania. W przypadku efektywnych liderów ważne jest także, aby zdolność słuchania obejmowała tak dobre jak i złe informacje.

Umiejętności społeczne obejmują również kompetencje w zakresie zarządzania zmianą oraz rozwiazywania konfliktów. Liderzy na własnym przykładzie pokazują, że dana organizacja docenia zaangażowanie i zapał pracowników.

Jak budować umiejętności społeczne?

  • Ucz się rozwiązywać konflikty. Konflikty są naturalnym elementem naszego życia. Lider musi rozwijać umiejętność funkcjonowania w konfliktach oraz rozwiazywania ich. Żaden lider nie powinien zwalczać konfliktów, ponieważ ich zdrowa forma pozwala rozwijać organizację i jej interesy. Jednakże niezdrowe konflikty są niekorzystne dla organizacji i rolą lidera jest niwelowanie ich.
  • Rozwijaj umiejętności komunikacyjne. Bez komunikacji nie ma zarządzania i nie ma przywództwa. Kompetencje w tym zakresie warto rozwijać przez całą ścieżkę zawodową.
  • Doceniaj innych. Lider może wzmacniać motywację i lojalność zespołów doceniając ich ciężką pracę i pozytywne efekty. Niezwykle cenną sztuką jest umiejętność doceniania i wynagradzania współpracowników.

 Podsumowanie

Istnieje wiele stylów i metod przywództwa. Zarówno praktycy jak i teoretycy zarządzania przedsiębiorstwami są zgodni, że nie można zbudować jednej i skutecznej w każdych warunkach formuły jak przewodzić zespołom i organizacjom. Niemniej jednak co do opisanych powyżej metod opartych na rozwoju inteligencji emocjonalnej panuje zgoda. Sztuka panowania nad emocjami własnymi oraz naszych pracowników, rozumienie ich potrzeb i doskonała komunikacja to warunki konieczne, aby lider odnosił sukcesy.